Onder dwang

Afgelopen weekend heb ik me naast het mij ongans eten aan appels ook nog erg vermaakt met een boek met een toch wel zwaar beladen onderwerp. Hoewel ik het niet altijd eens ben met de schrijver en ik vind dat hij een soms wel erg gekleurd verslag geeft van zijn gebeurtenissen tijdens zijn detentie en TBS vond ik het een zeer boeiend boek wat ik graag bij u wil aanraden.

Wat speelt zich af in TBS-klinieken als de Van Mesdagkliniek? Worden mensen daar werkelijk ‘klaargestoomd’ voor terugkeer in de maatschappij of worden ze gewoon voor onbepaalde tijd opgesloten? In “Onder Dwang” beschrijven Humphrey Ludwig (pseudoniem) en journalist Rick Blom het leven van een terbeschikkinggestelde in al zijn facetten

Het verhaal begint op het moment dat de dan 26-jarige Humphrey, de rechtbank zijn vonnis hoort uitspreken: vijf jaar cel met TBS, wegens de moord op zijn vrouw. “U bent een ernstig gestoorde persoonlijkheid…”, voegde de president van de rechtbank daar nog eens aan toe. "En dat gezegd door iemand die zich als man dagelijks in een zwarte soepjurk in het openbaar durft te vertonen".

Wat volgt is een met veel vaart en humor geschreven verhaal waarin achtereenvolgens verteld wordt over de onderzoeken in het Pieter Baan Centrum die zeven weken duren en zijn tijd daarna in de van "Mesdagkliniek" te Groningen, onder gedetineerden ook wel aangeduid als ‘de Hel van het Noorden’.
Humphrey omschrijft zijn eerste indruk van de kliniek als volgt: er doemde een gebouwencomplex voor mij op dat op verschillende plaatsen werd omlijst door grimmig prikkeldraad. Het geheel had iets grimmigs, iets dreigends, alsof daar in die stoffige gebouwen iets huisde dat op mij loerde.
Eenmaal in de kliniek aangekomen maakt hij kennis met het personeel aldaar: de bewakers, de sociotherapeuten, de afdelingspsychologen en de psychiaters. Met name de sociotherapeuten blijken een grote invloed te hebben op de gang van zaken binnen de instelling. Zo heeft iedere gedetineerde een sociotherapeut als vaste ‘mentor’ die voor hem als rolmodel diende te figureren. Geen gevoel voor zelfrespect kon daar volgens Humphrey echter te klein voor zijn. In zijn boek geeft hij meermalen aan over het algemeen niet zo’n hoge pet op te hebben van deze ‘sociotherapeuten’. Zij waren volgens Humphrey zelfs verantwoordelijk voor allerlei misstanden binnen de kliniek. Genoemd worden o.a. het feit dat er verschillende gedetineerden overlijden wegens het niet op tijd verlenen van medische hulp, liefdesrelaties tussen gedetineerden en vrouwelijke sociotherapeuten (5 x in één jaar!)en competentiestijd tussen de verschillende therapeuten onderling.

Ondanks het feit dat er ernstige onderwerpen in worden aangeroerd is geen deprimerend boek. Ik wil zeker geen oordeel vellen over dat iemand wel of niet terecht TBS krijgt, wat wel blijkt is dat de omgang met TBS door justitie soms nogal te wensen over laat. Met Humphrey is het goed gekomen, al blijft hij natuurlijk wel iemand met een moord op zijn geweten.

Helaas gebeurt het echter vaak dat iemand met TBS na behandeling of tijdens zijn/haar ontsnapping in herhaling vervalt, met alle afschuwelijke gevolgen vandien.